Ngành y tế: khó khăn chồng chất và giải pháp khắc phục.

09/03/2023

Trước tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị y tế chưa được khắc phục triệt để, vào ngày 03/3/2023, kết luận phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 02/2023, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Y tế phối hợp với các cơ quan tập trung xử lý triệt để, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong mua sắm, đấu thầu để giải quyết dứt điểm tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế, bảo đảm yêu cầu khám, chữa bệnh cho nhân dân. Ngoài ra, một loạt những khó khăn, vướng mắc khác mà ngành y tế đang đối mặt phải được tiếp tục tìm giải pháp khắc phục nhanh chóng trong thời gian tới.

Những khó khăn, thách thức chủ yếu của ngành Y tế hiện nay

 

Tại Việt Nam, cũng như nhiều nước trên thế giới, dịch COVID-19 chưa hoàn toàn được kiểm soát, lại xuất hiện một số dịch bệnh mới: đậu mùa khỉ, viêm gan cấp … chưa rõ nguyên nhân. Dịch sốt xuất huyết cũng đang diễn biến phức tạp ở một số địa phương trong nước. Trong khi hệ thống y tế còn tồn tại những hạn chế chưa giải quyết ở giai đoạn trước, nay đã nảy sinh thêm những khó khăn vướng mắc sau COVID-19, ảnh hưởng trực tiếp đến công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân.

 

Tình trạng thiếu thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế ở nhiều cơ sở y tế trên toàn quốc chưa được khắc phục một cách triệt để. Số lượng hồ sơ đăng ký lưu hành thuốc, trang thiết bị y tế còn tồn đọng lớn. Hệ thống thể chế liên quan đến lĩnh vực y tế cơ bản đã hoàn thiện nhưng vẫn còn những bất cập nhất định, đặc biệt những quy định liên quan đến việc mua sắm, đấu thầu, liên doanh liên kết, sử dụng tài sản công của ngành y tế. 

 

Cùng với đó là tình trạng nghỉ việc, bỏ việc của nhân viên y tế, chuyển từ hệ thống y tế công lập sang y tế ngoài công lập, đặc biệt là những cán bộ y tế có tay nghề cao, có kinh nghiệm. Đây cũng là một khó khăn, thách thức không nhỏ đối với ngành y tế.

 

Năng lực hệ thống y tế, nhất là hệ thống y tế cơ sở và y tế dự phòng cũng còn nhiều hạn chế. Đây là những thách thức tiềm ẩn khi dịch COVID-19 còn diễn biến phức tạp và khó dự đoán, lại xuất hiện các dịch bệnh mới nổi, đặc biệt là tỉ lệ tiêm chủng ở một số địa phương, một số khu vực đồng bào dân tộc thiểu số và vùng khó khăn cũng chưa đảm bảo theo quy định.

 

Chất lượng công tác điều hành phục vụ người bệnh tại một số cơ sở y tế vẫn chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của người bệnh. Tình trạng quá tải cục bộ tại các cơ sở khám chữa bệnh vẫn chưa được giải quyết dứt điểm, nhất là với các bệnh viện tuyến cuối, các bệnh viện tuyến Trung ương.

 

Ngân sách nhà nước chi cho y tế, bảo hiểm y tế có tăng, nhưng tổng chi bình quân cho đầu người vẫn còn thấp. Tỉ lệ chi phí mà hộ gia đình bỏ ra cho công tác khám chữa bệnh vẫn ở mức cao, chiếm khoảng 43% tổng chi y tế. Việc đầu tư cho các nhóm đối tượng được ngân sách nhà nước hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế vẫn chiếm tỉ lệ rất lớn. Phương thức chi trả cho công tác khám, chữa bệnh chưa được tính đúng, tính đủ, việc hoàn thiện gói dịch vụ y tế cơ sở cũng chậm được điều chỉnh. Việc đẩy nhanh tiến độ giải ngân đầu tư công để đảm bảo cho hoàn thiện cơ sở vật chất y tế, phục vụ chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân cũng còn hạn chế.

 

Giải quyết dứt điểm tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế

 

Ngày 25/2/2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Công điện số 72/CĐ-TTg về việc tiếp tục các giải pháp bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế phục vụ công tác khám bệnh, chữa bệnh.

 

Ngày 04/3/2023, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã ký ban hành Nghị quyết số 30/NQ-CP về việc tiếp tục thực hiện các giải pháp bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế (gọi tắt là Nghị quyết 30/NQ-CP).

 

Có thể nói một lĩnh vực nóng đã được Chính phủ tập trung chỉ đạo giải quyết hết sức khẩn trương, quyết liệt hiện nay là việc đảm bảo thuốc, trang thiết bị y tế phục vụ khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế.

 

Những điểm mới quan trọng trong Nghị quyết 30/NQ-CP

 

(1) Nghị quyết đã sửa đổi Khoản 4 của Nghị quyết số 144/NQ-CP ngày 05/11/2022 của Chính phủ (gọi tắt là Nghị quyết 144), cho phép tiếp tục thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh BHYT đối với các dịch vụ kỹ thuật thực hiện bằng máy do nhà thầu cung cấp.

 

Nghị quyết 144, cho phép tiếp tục thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh BHYT của các dịch vụ kỹ thuật thực hiện bằng máy do nhà thầu cung cấp sau khi trúng thầu vật tư, hóa chất theo kết quả lựa chọn nhà thầu được cấp có thẩm quyền phê duyệt trước ngày 05/11/2022. Tuy nhiên, thời hạn gia hạn thực hiện theo hợp đồng đã ký không quá 12 tháng, tức là không quá ngày 05/11/2023.

 

Tại Nghị quyết 30/NQ-CP, quy định các hợp đồng được ký trước ngày 05/11/2022 sẽ tiếp tục thực hiện theo hết thời hạn của hợp đồng (không còn quy định đến hạn chót ngày 05/11/2023). Đối với với các hợp đồng được ký từ ngày 05/11/2022 được tiếp tục thực hiện đến khi có văn bản quy phạm pháp luật quy định về vấn đề này. Quy định này nhằm lấp khoảng thời gian trống về mặt pháp lý từ sau ngày 05/11/2023 đến khi Luật Khám chữa bệnh sửa đổi có hiệu lực (từ 01/01/2024) và các văn bản hướng dẫn theo quy định.

 

(2) Cho phép thay đổi xác định giá các gói thầu mua sắm y tế:

 

Nghị quyết 30/NQ-CP cho phép thay đổi xác định giá các gói thầu trong mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế. Hiện nay, có những gói thầu trang thiết bị, vật tư y tế không thể tìm được 2-3 báo giá vì nhà phân phối độc quyền hoặc không có thẩm định giá. 

 

Nghị quyết 30/NQ-CP đã quy định hết thời gian thông báo mời chào giá (10 ngày), chủ đầu tư căn cứ số báo giá nhận được để làm cơ sở xây dựng giá gói thầu. Trường hợp chỉ có 1 hoặc 2 nhà phân phối hoặc doanh nghiệp cung cấp báo giá thì được sử dụng các báo giá đã nhận để làm cơ sở xây dựng giá gói thầu.

 

Chủ đầu tư cũng được phép lấy báo giá trực tiếp từ nhà phân phối trong trường hợp chỉ có một nhà phân phối hoặc để bảo đảm tính tương thích về công nghệ, bản quyền mà không thể mua được từ nhà phân phối khác.

 

(3) Hội đồng khoa học quyết định lựa chọn sản phẩm chất lượng

 

Đối với những trang thiết bị, vật tư y tế cùng chủng loại nhưng có nhiều nhà phân phối, Nghị quyết 30/NQ-CP cho phép chủ đầu tư xem xét, quyết định việc giao Hội đồng Khoa học của đơn vị thực hiện việc xây dựng tính năng, cấu hình kỹ thuật theo yêu cầu chuyên môn. Trên cơ sở tính năng, cấu hình kỹ thuật do Hội đồng Khoa học xây dựng, đơn vị tổ chức lấy báo giá.

 

Trước đây, những sản phẩm này đấu thầu theo giá nên các cơ sở y tế có thể mua được sản phẩm giá rẻ nhưng chất lượng kém. Nghị quyết 30/NQ-CP hướng tới việc trước tiên phải lựa chọn được sản phẩm đạt yêu cầu về chuyên môn, sau đó mới xây dựng báo giá để giảm giá gói thầu. Đồng thời cũng sẽ loại trừ được những sản phẩm không đảm bảo chất lượng.

 

(4) Gỡ vướng về máy liên doanh, liên kết; mua sắm vật tư theo máy

 

Nghị quyết 30/NQ-CP cũng cho phép các cơ sở y tế được sử dụng các trang thiết bị y tế đã được cá nhân, tổ chức trong nước, nước ngoài hiến, biếu, tặng cho, đóng góp, viện trợ, tài trợ (bao gồm các trang thiết bị y tế liên doanh, liên kết đã hết thời hạn hợp đồng) nhưng chưa hoàn thành thủ tục xác lập sở hữu toàn dân để khám bệnh, chữa bệnh. Các dịch vụ kỹ thuật thực hiện bằng trang thiết bị y tế này được quỹ BHYT thanh toán.

 

Một điểm mới khác của Nghị quyết 30/NQ-CP là sau khi trúng thầu hóa chất theo máy (hóa chất chỉ sử dụng được với máy đó, không sử dụng được với máy khác), nhà sản xuất sẽ đưa máy vào cơ sở khám chữa bệnh để thực hiện theo hóa chất đó. Nếu cơ sở khám chữa bệnh đã có máy mà trúng thầu hóa chất của máy đó thì được tiếp tục sử dụng, còn nếu không trúng thầu thì đưa máy về. 

 

Có thể nói Nghị quyết 30/NQ-CP ban hành khá kịp thời, đáp ứng được sự trông chờ của các cơ sở y tế, nhất là các bệnh viện lớn hiện nay đang rất thiếu thuốc, thiết bị y tế.

 

Tất cả các loại thuốc đã đăng ký sẽ tiếp tục lưu hành

 

Thời gian qua, Bộ Y tế rất tích cực phối hợp với các bộ, ngành tham mưu cho Chính phủ giải pháp tháo gỡ, đặc biệt là trong lĩnh vực mua sắm trang thiết bị, vật tư, thuốc. Cụ thể, đã tham mưu Chính phủ để báo cáo Quốc hội ban hành Nghị quyết số 80 cho phép tiếp tục sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc đã hết hạn.

 

Đến nay, Bộ Y tế đã gia hạn hơn 9.000 giấy phép. Tất cả các loại thuốc trên thị trường đã đăng ký trước đây sẽ được tiếp tục lưu hành trong thời gian tới.

 

Tăng phụ cấp ưu đãi nghề từ 01/01/2023

 

Ngày 11/11/2022, Quốc hội thông qua Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước 2023. Trong đó, nêu rõ: Từ 01/01/2023, thực hiện điều chỉnh tăng phụ cấp ưu đãi nghề đối với cán bộ y tế dự phòng và y tế cơ sở theo Kết luận 25-KL/TW ngày 30/12/2021 của Bộ Chính trị.

 

Vừa qua, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 05/2023/NĐ-CP ngày 15/02/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 56/2011/NĐ-CP ngày 04/7/2011 của Chính phủ quy định chế độ phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với công chức, viên chức công tác tại các cơ sở y tế công lập.

 

Cụ thể, bổ sung khoản 7 vào Điều 3 Nghị định số 56/2011/NĐ-CP như sau: "Mức phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với viên chức y tế dự phòng, y tế cơ sở áp dụng từ ngày 01 tháng 01 năm 2022 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2023:

 

Mức phụ cấp 100% áp dụng đối với viên chức thường xuyên, trực tiếp làm chuyên môn y tế dự phòng (bao gồm cả kiểm dịch y tế biên giới); làm chuyên môn y tế tại trạm y tế xã, phường, thị trấn, phòng khám đa khoa khu vực, nhà hộ sinh, trung tâm y tế huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương và bệnh viện tuyến huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương.

 

Các cơ sở y tế công lập căn cứ quy định tại Nghị định này xác định nhu cầu kinh phí thực hiện phụ cấp nghề nêu trên của năm 2022 và 2023, dự kiến sử dụng các nguồn kinh phí theo quy định, trong đó có nguồn ngân sách nhà nước hỗ trợ, để rà soát, thẩm định, gửi cơ quan tài chính cùng cấp chậm nhất trước ngày 31 tháng 3 năm 2023 trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định bổ sung dự toán ngân sách nhà nước năm 2023 theo quy định.

 

Một chế độ chính sách được CB, NV ngành y tế cả nước chờ đợi nhiều năm nay, dù mới ban hành, nhưng có còn hơn không. Tuy rằng giá trị tuyệt đối của mức tăng đó mà mỗi người được hưởng hằng tháng cũng chưa phải là nhiều. Song đó là niềm an ủi, động viên, khích lệ rất đáng trân trọng của Đảng và Nhà nước.

 

Lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bến Tre dự Lễ xuất quân của Đoàn CBYT tỉnh lên đường hỗ trợ TPHCM chống dịch COVID-19.

Trần Ngọc Hải