Kỷ niệm “Ngày Công tác xã hội Việt Nam” lần thứ 7, nghĩ về việc tổ chức mạng lưới nhân viên, cộng tác viên công tác xã hội trên địa bàn tỉnh Bến Tre

19/03/2023

Theo nội dung Công văn số 593/LĐTBXH-BTXH ngày 24/02/2023 của Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, cả nước đang diễn ra các hoạt động thiết thực chào mừng “Ngày Công tác xã hội Việt Nam” lần thứ 7 (25/3/2017–25/3/2023) với chủ đề “Công tác xã hội Việt Nam - Chuyên nghiệp, sáng tạo và phát triển”. Để hiểu rõ hơn về ý nghĩa ngày này và những hoạt động công tác xã hội tại tỉnh Bến Tre, việc đào tạo tập huấn nhân viên, cộng tác viên công tác xã hội trong thời gian tới, xin giới thiệu bài viết dưới đây

 

Công tác xã hội trên thế giới

 

Trên thế giới, Công tác xã hội (CTXH) đã được xem như là một nghề mang tính chuyên nghiệp ở nhiều quốc gia từ nhiều thế kỷ qua. Khởi đầu cũng mang đậm tính nhân đạo, nhưng về sau, xuất phát từ các vấn đề xã hội mới nảy sinh cùng với sự phát triển kinh tế, xuất hiện những vấn đề cần giải quyết cho xã hội như tình trạng nghèo đói, bất bình đẳng giới, và giúp đỡ những thành phần dễ bị tổn thương như trẻ mồ côi, người tàn tật, trẻ đường phố, trẻ bị lạm dụng… Vì lí do này, công tác xã hội đã bắt đầu xuất hiện, tồn tại và hoạt động nhằm hỗ trợ, giúp đỡ những người gặp khó khăn, bệnh tật hoặc những người kém may mắn, không nơi nương tựa (người nghèo, người khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, phụ nữ, người già …), giúp cho xã hội cùng tiến bộ hơn; không chỉ ở các nước phương Tây, mà gần đây còn bắt đầu ở các nước Đông Âu, châu Phi và châu Á. Thực tế, CTXH đã bắt đầu chuyên nghiệp hóa, và ngày nay, nó tồn tại như một nghề chính thống tại 90 quốc gia.

 

Lịch sử Ngày Công tác xã hội Việt Nam

 

CTXH ở VN ra đời trong một bối cảnh nhiều khó khăn. Trước năm 1975, CTXH phát triển theo hai hướng khác nhau ở hai miền Nam, Bắc. Ở miền Nam, CTXH khi đó được chuyên nghiệp hóa theo ảnh hưởng của mô hình Pháp và Mỹ, có các chương trình đào tạo ở các bậc cao đẳng và cử nhân, như trường Công tác xã hội Caritas. Ngược lại, ở miền Bắc, CTXH được hiểu như một hoạt động liên quan đến các công tác từ thiện, xóa đói giảm nghèo, bảo vệ trẻ em mồ côi và chăm sóc người già, người khuyết tật (đặc biệt là những người có công với cách mạng). Sau năm 1975, mô hình của miền Bắc đã được nhân rộng ra toàn quốc, vì thế nghề CTXH được đào tạo bài bản ở miền Nam đã ngừng hoạt động.

 

Đến nay, ngành CTXH ở Việt Nam đã đạt được những bước tiến nhanh và quan trọng. Chính phủ và các bộ ngành liên quan như Bộ LĐ-TB-XH, Bộ Y tế, Bộ Giáo dục - Đào tạo… đã có nhiều văn bản quy định về công tác này.

 

Đặc biệt, ngày 25/3/2010, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 32/2010/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Phát triển nghề công tác xã hội giai đoạn 2010 - 2020 (Đề án 32), đánh dấu một dấu mốc quan trọng của ngành CTXH tại Việt Nam. Đến ngày 15/9/2016, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1791/QĐ-TTg, lấy ngày 25/3 hàng năm là “Ngày Công tác xã hội Việt Nam” như một hình thức vinh danh những người tham gia một công việc thầm lặng nhưng vô cùng cần thiết trong xã hội: nghề Công tác xã hội.

 

Ngày 22/01/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 112/QĐ-TTg về ban hành Chương trình Phát triển công tác xã hội giai đoạn 2021-2030, nhằm đẩy mạnh phát triển Công tác xã hội tại các ngành, các cấp phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn mới….

 

Ý nghĩa Ngày Công tác xã hội Việt Nam

 

Việc tổ chức “Ngày Công tác xã hội Việt Nam” được thực hiện nhằm các mục đích:

 

1. Tôn vinh giá trị cao quý, ý nghĩa nhân văn của nghề công tác xã hội; ghi nhận vai trò và đóng góp của người làm công tác xã hội trong việc tham gia giải quyết các vấn đề của cá nhân, gia đình, cộng đồng và xã hội, góp phần bảo đảm thực hiện quyền con người, công bằng, tiến bộ xã hội và hạnh phúc của nhân dân;

 

2. Phát huy truyền thống “Lá lành đùm lá rách”, tinh thần thương yêu, tương trợ và giúp đỡ lẫn nhau của người Việt Nam;

 

3. Thu hút sự quan tâm của các tầng lớp nhân dân tích cực tham gia trợ giúp các cá nhân, gia đình, cộng đồng gặp hoàn cảnh khó khăn và phát huy vai trò của người làm công tác xã hội.

 

Công tác xã hội trong lĩnh vực y tế

 

Tại các cơ sở y tế, tình trạng thường xuyên quá tải đã làm cho mối quan hệ giữa bệnh nhân và nhân viên y tế trở nên căng thẳng hơn, khi nhân viên y tế không có đủ thời gian để hướng dẫn cặn kẽ các thủ tục và giải quyết hết những yêu cầu của bệnh nhân. Lúc này, đội ngũ CTXH giữ vai trò quan trọng, góp phần hỗ trợ về vật chất, tâm lý, xã hội giữa bệnh nhân và người nhà bệnh nhân với nhân viên y tế và cơ sở y tế; với môi trường xã hội trong chẩn đoán, hỗ trợ điều trị bệnh và hỗ trợ việc kết nối các dịch vụ y tế với các dịch vụ thuộc lĩnh vực khác.

 

Đến nay, cả nước đã có 100% các bệnh viện tuyến Trung ương, trên 90% bệnh viện tuyến tỉnh, hơn 80% bệnh viện tuyến huyện có phòng hoặc tổ công tác xã hội. Tỷ lệ nhân viên chuyên trách, bán chuyên trách CTXH, mạng lưới cộng tác viên CTXH của ngành y tế không ngừng tăng nhanh về số lượng và chất lượng.

 

Việc triển khai hoạt động CTXH trong bệnh viện từ chỗ chỉ là những hoạt động tự phát, thiên về các hoạt động từ thiện, nay đã  dần chuyên nghiệp, đa dạng các hoạt động và đi đúng với ý nghĩa của hoạt động CTXH được người bệnh đánh giá cao.

 

Đặc biệt, từ cuối năm 2019 đến nay, khi dịch COVID-19 bùng phát trên toàn thế giới cũng như ở Việt Nam, nhân viên CTXH trong các bệnh viện đã nhanh chóng thích ứng, hoạt động tích cực, phối hợp với các đơn vị khác thực hiện có hiệu quả các biện pháp phòng, chống dịch bệnh COVID-19 góp phần không nhỏ trong thành công của toàn ngành như hiện nay.

 

Nhân viên Phòng CTXH của Bệnh viện Nguyễn Đình Chiểu.

 

Công tác xã hội tại tỉnh Bến Tre

 

Tháng 10/2021, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh Bến Tre ban hành kế hoạch thực hiện Chương trình phát triển công tác xã hội giai đoạn 2021 - 2025 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bến Tre trên địa bàn tỉnh.

 

Theo đó, tỉnh Bến Tre đặt mục tiêu đạt 30% số cơ quan, tổ chức, cơ sở trợ giúp xã hội, cơ sở cai nghiện ma túy, trại giam, trường giáo dưỡng, các cơ quan tư pháp, trường học, bệnh viện, xã, phường, thị trấn và đơn vị liên quan thực hiện phân công, bố trí nhân sự làm công tác xã hội. Trong đó, ít nhất từ 1 đến 2 cán bộ, công chức, viên chức, nhân viên công tác xã hội thuộc chức danh chuyên trách, không chuyên trách hoặc cộng tác viên công tác xã hội với mức phụ cấp hàng tháng tối thiểu bằng mức lương cơ bản do Chính phủ quy định. Phấn đấu có ít nhất 15% số cán bộ, công chức, viên chức, nhân viên và cộng tác viên công tác xã hội các cấp được đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và tập huấn kỹ năng công tác xã hội.

 

Bảo đảm ít nhất 85% trẻ em mồ côi không nơi nương tựa, trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em nhiễm HIV/AIDS, trẻ em là nạn nhân chất độc hóa học, trẻ em khuyết tật nặng và trẻ em bị ảnh hưởng bởi thiên tai, dịch bệnh được trợ giúp xã hội và được cung cấp dịch vụ công tác xã hội phù hợp từ nguồn lực xã hội hóa… Một số mục tiêu, chỉ tiêu khác cũng đã được đề ra trong Kế hoạch này.

 

Để đạt được các mục tiêu trên, tỉnh Bến Tre tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, viên chức và người dân về vai trò, vị trí của Chương trình phát triển công tác xã hội trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2021 - 2025. Đặc biệt là các ngành có liên quan trực tiếp đến việc phát triển công tác xã hội; các cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội trong chăm sóc sức khỏe tâm thần, người khuyết tật, người cao tuổi, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt và đối tượng yếu thế khác.

 

Bên cạnh đó là phát triển mạng lưới cộng tác viên công tác xã hội làm việc trong các cơ quan quản lý nhà nước các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội đảm bảo mỗi đơn vị, mỗi xã, phường, thị trấn có từ 1 đến 2 nhân viên làm công tác xã hội; hình thành và phát triển mạng lưới nhân viên, cộng tác viên công tác xã hội trong hệ thống trường học, bệnh viện và các lĩnh vực khác. Trong đó, tập trung phát triển các dịch vụ công tác xã hội đối với trẻ em, người khuyết tật, người cao tuổi, người nghèo và những đối tượng xã hội khác.

 

Hội BTBNN nghèo - nguồn lực đào tạo nhân viên công tác xã hội tiềm năng

 

Hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo tỉnh hiện có 9 hội thành viên (gồm 8 huyện hội và Thành hội Bến Tre). Các huyện, thành phố hiện có 155 chi hội trực thuộc, trong đó 146/157 đơn vị cấp xã có chi hội xã, phường, thị trấn (đạt 93%), 09 chi hội trong các tổ chức khác (các tôn giáo, bệnh viện, văn phòng Tỉnh hội). Có 7 huyện, thành hội đạt 100% cấp xã có chi hội trực thuộc; còn lại Châu Thành có 16/21, Giồng Trôm 15/21 cấp xã có chi hội. Về hội viên: đến nay toàn hệ thống Hội có 3.326 hội viên.

 

Nếu chỉ tính thường trực huyện, thành hội, mỗi nơi có 4 cán bộ chuyên trách và mỗi chi hội có 3 cán bộ làm nhiệm vụ thường xuyên, thì số lượng thường trực cán bộ hội cấp huyện, xã là trên 500 người. Lực lượng này nếu được trang bị kiến thức về công tác xã hội để trở thành cộng tác viên, hoặc nhân viên CTXH thì sẽ rất khả thi.

 

 Vì vậy, đề nghị ngành LĐ, TB và XH quan tâm phối hợp, đào tạo, tập huấn cho những người thiện nguyện của hệ thống Hội BTBNN để những cán bộ hội vừa làm tốt công tác thiện nguyện của mình; song song đó địa phương cũng có đội ngũ nhân viên, cộng tác viên CTXH, góp phần thực hiện tốt Chương trình Phát triển công tác xã hội giai đoạn 2021 - 2025 của UBND tỉnh Bến Tre. Đây chỉ là ý kiến cá nhân, nhưng là tâm huyết của một người làm công tác cộng đồng nhiều năm.

 

 Những cán bộ Hội BTBNN, tuy làm công việc thiện nguyện, nhưng trong thời đại 4.0 ngày nay, làm công tác từ thiện cũng cần có kiến thức về CTXH, nhất là những cán bộ trẻ ở thường trực hội cấp tỉnh, huyện cũng nên nghĩ tới hướng chuyên nghiệp hóa.

 

Trần Ngọc Hải