Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy Trần Thanh Lâm khảo sát hiện trạng di tích quốc gia “Địa điểm nhà ông Nguyễn Văn Cung và Ngã ba Cây Da đôi, nơi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên tỉnh Bến Tre”, tại xã Tân Xuân.

Việc khảo sát nhằm quan sát thực tế hiện trạng của di tích, nghe báo cáo 2 hạng mục dự kiến thực hiện gồm: Hạng mục Tu bổ, nâng cấp Di tích lịch sử nhà ông Nguyễn Văn Cung và hạng mục trưng bày tại Nhà trưng bày Ngã ba Cây Da đôi.

Được biết, Dự án Trùng tu, nâng cấp Di tích cây Da đôi có tổng mức đầu tư là 14,7 tỷ đồng. Nguồn vốn để thực hiện dự án là vận động đóng góp từ đảng viên 7 tỷ đồng, phần còn lại ngân sách tỉnh hỗ trợ. Công trình đã hoàn thành đưa vào sử dụng (khánh thành ngày 16-5-2020) với tổng giá trị thanh quyết toán là 12,7 tỷ đồng. Trong đó, thanh toán vốn vận động đóng góp từ đảng viên là 5,1 tỷ đồng, còn dư 1,8 tỷ đồng.

Nhằm đảm bảo sử dụng đúng mục đích nguồn vốn vận động đóng góp từ đảng viên để thực hiện trùng tu, nâng cấp di tích lịch sử trên địa bàn xã Tân Xuân, huyện Ba Tri, Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh đã trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy xem xét cho ý kiến về chủ trương sử dụng nguồn vốn vận động đóng góp từ đảng viên còn dư của dự án Trùng tu, nâng cấp di tích cây Da đôi tại báo cáo số 863-BC/BCSĐ ngày 14-12-2021.

Đến ngày 22-12-2021, Tỉnh ủy có công văn số 1638-CV/TU về việc: “Ban Thường vụ Tỉnh ủy thống nhất chủ trương sử dụng nguồn vốn vận động đóng góp từ đảng viên còn dư của Dự án Trùng tu, nâng cấp Di tích cây Da đôi, để thực hiện 2 hạng mục phát sinh của Dự án gồm: Hạng mục Tu bổ, nâng cấp Di tích lịch sử nhà ông Nguyễn Văn Cung và hạng mục trưng bày tại Nhà trưng bày Ngã ba cây Da đôi, theo Báo cáo số 863-BC/BCSĐ ngày 14-12-2021 của Ban cán sự đảng UBND tỉnh”.

Công văn của Tỉnh ủy còn nêu: “... thống nhất chuyển tất cả kinh phí vận động đóng góp từ đảng viên của Dự án còn dư tại Văn phòng Tỉnh ủy để thực hiện 2 hạng mục phát sinh của Dự án. Lưu ý, việc thực hiện 2 hạng mục phát sinh của Dự án cần thực hiện khẩn trương, đồng bộ, đầy đủ, khang trang, cân đối, không để phát sinh thêm chi phí và đúng quy định hiện hành; cần thông tin, công khai, minh bạch về tình hình và kết quả sử dụng nguồn kinh phí vận động đóng góp từ đảng viên đến tất cả các chi bộ, đảng bộ, đảng viên trên địa bàn tỉnh được biết”.

Bà Nguyễn Thị Cước, 72 tuổi -  cháu nội của ông Nguyễn Văn Cung trò chuyện cùng Phó bí thư thường trực Tỉnh ủy Trần Thanh Lâm (giữa).

Được biết, khái toán tổng mức đầu tư hạng mục “Phòng trưng bày di tích Địa điểm ngôi nhà ông Nguyễn Văn Cung và Ngã ba cây Da đôi” là 1,17 tỷ đồng. Hạng mục “Tu bổ di tích nhà ông Nguyễn Văn Cung thuộc di tích quốc gia địa điểm nhà ông Nguyễn Văn Cung và ngã ba cây Da đôi” có khái toán 696 triệu đồng.

Vì sao số tiền để thực hiện 2 hạng mục phát sinh đã có nguồn, chủ trương của tỉnh cũng đã ban hành thống nhất việc thực hiện, nhưng đến nay công trình chưa được triển khai? Theo thông tin từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh đã có chỉ đạo thực hiện 2 hạng mục trên, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã gửi văn bản qua Sở Kế hoạch và Đầu tư (nay là Sở Tài chính), thì Sở Kế hoạch và Đầu tư cho rằng nguồn vốn này là nguồn vốn đảng viên đóng góp, nên yêu cầu liên hệ với Sở Tài chính do tính chất nguồn vốn.

Khi trình qua Sở Tài chính, sở này yêu cầu nguồn vốn phải nộp vào ngân sách Nhà nước, sau đó mới xin cho đầu tư. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã trình UBND tỉnh từ năm 2024, để xin chủ trương nộp vào ngân sách số tiền 1,8 tỷ đồng (số tiền này hiện đang ở Kho bạc Nhà nước) theo quy trình Sở Tài chính đã hướng dẫn. Tuy nhiên đến nay vẫn chưa có phản hồi cụ thể.

Bên cạnh đó, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đề xuất xin số tiền khoảng 200 triệu đồng - số tiền này cũng do đảng viên đóng góp ở đợt sau - để bổ sung vào, nâng tổng số tiền lên thành 2 tỷ đồng, nhằm đầu tư hoàn chỉnh 2 hạng mục nói trên. Dự kiến tiến độ hoàn thành toàn bộ 2 hạng mục là vào ngày 3-2-2026.

Đoàn khảo sát trong khuôn viên sân nhà ông Nguyễn Văn Cung.

Về Di tích quốc gia “Địa điểm nhà ông Nguyễn Văn Cung và Ngã ba Cây Da đôi, nơi thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên tỉnh Bến Tre”, tại xã Tân Xuân, huyện Ba Tri. Vào cuối tháng 4-1930, chi bộ Đảng Cộng sản Đông Dương đầu tiên của tỉnh Bến Tre được thành lập tại nhà ông Nguyễn Văn Cung. Chi bộ gồm 10 đảng viên, nguyên là hội viên của chi bộ Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội trước đó, do đồng chí Nguyễn Văn Ân thay mặt liên Tỉnh ủy lâm thời Mỹ Tho - Bến Tre đứng ra thành lập. Đồng chí Nguyễn Văn Trí thay mặt Liên Tỉnh ủy lâm thời Mỹ Tho - Bến Tre công nhận chi bộ do đồng chí Nguyễn Văn Ân làm Bí thư.

Chi bộ xã Tân Xuân, sau khi thành lập, đã tổ chức cuộc mít-tinh quần chúng nhân kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động 1-5 tại cây Da Đôi, sau đó biến thành cuộc biểu tình tuần hành, thu hút trên 200 người tham dự.

Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy Trần Thanh Lâm (trái) thăm phòng triển lãm tại Di tích Ngã ba Cây Da đôi.

Di tích đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ra quyết định số 985- QĐ/VH công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia ngày 7-1-1993.

Trước đây, năm 2004 nhà ông Nguyễn Văn Cung được trùng tu. Sau gần 20 năm sử dụng, hiện tại đang có dấu hiện xuống cấp rất nghiêm trọng, kết cấu nhà gỗ, nền lát gạch tàu, mái ngói âm dương, sân đất, rào lưới B.40 bị hư hại rất nhiều, cần có giải pháp tu bổ kịp thời.